Emotion Focused Therapy en de Hechtingstheorie
Emotion Focused Therapy en de Hechtingstheorie
Emotion Focused Therapy is ontwikkelt door Sue Johnson. Het stelt de Hechting-emoties centraal in de therapie. gebaseerd op de Attachement Theory van Bowlby en gaat over het belang van “Veilig gehechte” opvoeding en het effect van de opvoeding op de ontwikkeling van een sociaal en emotioneel stabiel leven in de volwassenheid. Hoe voedt je kinderen op tot veilig gehechte volwassenen? Leer de begrippen uit de Hechtingstheorie en herken je eigen hechting-geschiedenis en de hechting-stijl die je door jouw opvoeding nu zelf hebt ontwikkelt.
De Hechtingstheorie
De Attachement theory gaat over hoe ouders aansluiten bij de sociale en emotionele ontwikkeling van het kind, met de juiste zorg en bescherming en door begeleiding (gitsing) die past bij de ontwikkelingsfase van het kind. Dit wordt een ‘Responsieve” ouderstijl genoeg.
Wat zijn de basisvoorwaarden voor een veilige hechting?
- de ouders sluiten goed aan bij de persoonlijke behoeften van het kind passend bij iedere ontwikkelingsfase
- de ouders zijn duidelijk aanwezig, voorspelbaar en stabiel beschikbaar in het leven van het kind
- de ouders reageren adequaat op de behoefte-signalen van het kind (responsief)
De 4 Hechting-types
De Amerikaanse psychologe Mary Ainsworth onderscheidde vier typen gehechtheid. Zij leverde belangrijk bewijs voor de hechtingstheorie van Bowlby met haar beroemde “ The strange situation” test. Hierbij werd het kind alleen gelaten in de onderzoekskamer en na zo’n 10 minuten werd de moeder weer bij het kind gebracht. De onthechting en de hereniging werden geobserveerd. Dit resulteerde in het onderscheid van 4 Hechtings-types.
Type A: Onveilig-vermijdend gehechte kinderen. Deze kinderen hebben hun gehechtheid geminimaliseerd, omdat zij ervaren hebben dat de ouder relatief vaak afwijzend, zakelijk of weinig sensitief is. Ze negeren of vermijden de opvoeder en gedragen zich (prematuur) zelfstandig.
Type B: Veilig gehechte kinderen. Het kind kan best even zonder de moeder of toont licht angst maar ontspant direct als de moeder terug komt. Er is een natuurlijk samenspel waarin het kind zich door de aanwezigheid van de ouder veilig voelt, waardoor het ook durft nieuwe taken aan te gaan, nieuwsgierig te zijn en te exploreren. De opvoeders zijn sensitief, coöperatief en toegankelijk. Volwassenheid: Zo kan het kind later uitgroeien tot psychologisch rijpe persoonlijkheid met een gedifferentieerd gevoelsleven en een evenwichtig zelfgevoel en identiteit.
Type C: Onveilig-afwerend gehechte kinderen. Het kind reageert met heftige langst zodra de moeder de onderzoekskamer verlaat. Maar bij terugkeer van de ouder reageert het kind boosheid en verontwaardigd. Deze kinderen klampen zich enerzijds angstig vast aan de moeder en komen niet snel tot zelfstandig activiteiten. De opvoeders zijn vaak inconsequent sensitief, onvoorspelbaar voor het kind en afwezig op cruciale momenten. Volwassenheid: “Betrouwbaarheid” is het levensthema. “Hoe kan ik iemand vertrouwen?" blijft kwetsbaar in het volwassen leven, tenzij er nieuwe corrigerende ervaringen opgedaan worden. Zo zijn er belangrijke anderen zoals een grootouder of een leerkracht die belangrijke persoon in je leven zijn geweest. Of je kiest een loyale, stabiele en zorgzame partner en komt in een warme schoonfamilie. Dan kan het vertrouwen zich herstellen, waardoor de persoonlijkheid beter kan uitrijden.
Type D: Gedesorganiseerd gehechte kinderen. Het kind reageert emotioneel helemaal niet en blijft stoïcijns onder de aanwezigheid én de afwezigheid van de moeder. Als de moeder het kind naar zich toetrekt wil het kind weg en stoot de moeder af. Het interactiepatroon van aantrekken en afstoten. De opvoeders zijn vaak onvoorspelbaar in hun emotionele beschikbaarheid, onvoorspelbaar en inconsequent, emotioneel grillig en er kan sprake zijn van verwaarlozing, mishandeling en seksueel misbruik, of andere ingrijpende gebeurtenissen. Volwassenheid:. Het kind kan zo geen stabiel zelfbeeld en geen betrouwbaar beeld van de ander ontwikkelen. Zo is het zeer moeilijk om stabiele en intieme hechting-relaties op te bouwen. En kan een partnerrelatie telkens mislukken of leeft iemand als kluizenaar een sociaal beperkt leven.
Hoe voedt je kinderen op tot veilig gehechte volwassenen?
Lees over het begrippenkader van de hechtingstheorie.
“Goed genoeg” ouderschap
Er is geen ouder die volmaakt is en altijd aansluit bij de behoefte van het kind. Want ouders hebben ook een hechtings-profiel mee gekregen van hun ouders. Als je dit stuk leest en je herkent minder prettige opvoed-patronen, realiseer je dan dat zij ongetwijfeld vanuit hun eigen opvoedingsachtergrond het beste hebben gedaan wat zij konden.Dus blijf gerust loyaal aan je ouders en aan jezelf als je patronen ontdekt waar je niet blij mee bent. Want ook jij hebt je best gedaan. In de individuele therapie of in de relatietherapie besteden we vanzelf aandacht aan jouw gezinsachtergrond en kunnen we de hechting-stijl van je ouders beter duiden in de bijzondere omstandigheden waarin zij jou opgevoed hebben en waarin jij je kinderen weer opvoed.
Trans-generationele overdacht
Ouders geven als het ware een hechtingsprofiel aan hun kinderen mee. En hiermee gaat het kind de volwassenheid in. Deze blauwdruk bepaalt hoe dezelfde hechtingspatronen zich kunnen herhalen de volgende generatie.
Internaliseren van de ouder
Een kind maakt beelden van de ouder en ontwikkelt hieruit een zelfbeeld over het eigen gevoelsleven ( geliefd versus afwijzing) Vertrouwen in zichzelf ( competentie) en in anderen (vertrouwen geven versus wantrouwen), welke waarden /normen en wereldbeeld (believe-system) het mee krijgt door deze bril de werkelijkheid vervormt en bevestigd.
Er is altijd een herkansing
Zo kan het zijn dat je moeder bent geworden en jouw moeder nu een lieve oma kan zijn. Immers zij is ook gegroeid. Dit kan de relatie met je moeder weer herstellen. Inzichten helpen enorm. Daarom geef ik vaak uitleg over de trans-generationele overdracht van hechting-patronen in families. Door deze nieuwe inzichten kun jij opnieuw besluiten of je tevreden bent met je opvoedstijl of dat je een besluit neemt hoe je het juist heel anders wil doen dan je ouders het met jou gedaan hebben. Over het algemeen zijn ouders niet Goed of Slecht. Ik help je een “Gedifferentieerd Beeld” te vormen en jij kunt loyaal blijven aan je ouders, maar toch eigen besluiten maken waarop jij het weer anders wil doen dan je ouders. Want dit bewustzijn geeft de beste kansen tot ontwikkeling van oude familiare hechting-patronen naar betere. Zo is er altijd een herkansing om het hechting-patronen in jouw familie door de keuzen die je zelf kunt maken!
Veiligheid versus individuatie
Veiligheid versus Identiteitsontwikkeling (persoonlijke groei) is de kern achter het idee van ”Veilig gehecht opvoeden”. Ook wel “Holding” genoemd. Dit is het geheel aan interacties tussen ouders en kind dat veiligheid en geborgenheid bied, zonder dat het verstikkend werkt en de ontwikkeling van het kind remt. Het stimuleert de persoonlijke ontwikkeling door de veilig voorspelbare back up van ouders.
Denk aan de pyramide van Maslow. De ouders / verzorgers verzorgen de basisbehoeften van het kind in iedere ontwikkelingsfase. Het kind voelt dat het altijd terug kan vallen op de ouders en durft de eigen grenzen te verleggen (ontwikkelingstaken) en ontwikkelt door vallen en opstaan met de support van de ouders het geloof in zichzelf. Met “Individuatie” wordt bedoelt het gevoel een “zelf” te zijn los van de ouders met een eigen wil en competentie-gevoel, maar tegelijk in hechte verbinding met beide ouders.
Wat is veilig gehecht opvoeden?
Opvoeden gaat dan ook over een ontwikkelingsschaal vanaf het verzorgen ( totale overgave van het kind dat dit van nature volledig toevertrouwt aan ouders) tot aan het loslaten in het verworven en gegeven vertrouwen op de eigen psychologische onafhankelijkheid tot een rijpe persoonlijkheid.
Wat betekent gehechtheid voor de sociaal-emotionele ontwikkeling?
Wat zijn de cruciale ontwikkelingstaken? Meer over onze psychische functies die meespelen bij de hechting-relaties die wij in ons leven aangaan.
Het psychologisch ontwikkeling-schema bij hechting
Zie het onderstaande schema. Ik leg kort uit welke factoren meespelen in ons sociaal gedrag afhankelijk van de hechting-stijl die wij van onze ouders meegekregen hebben en geïnternaliseerd hebben in onze persoonlijkheid?
Zelfbeeld en zelfconstantie
Bij een gezonde opvoeding ontwikkelt het kind een competent gevoel van Mastery, met de kennis en de kracht zelf in staat te zijn om bij tegenslagen problemen op te lossen en zich in veiligheid te brengen. Zelfconstantie is een stabiliteit in het zelfbeeld ook al zijn er tegenslagen. Er is voldoend begrenzing met anderen door zelfbewustzijn en weten waar iemand voor staat.
Emotie-regulatie
Doordat het kind de positieve hechting-beelden van zijn ouders “Internaliseerd cq. in de eigen persoonlijkheid heeft opgeslagen kan het kind als volwassen tegenslagen opvangen en frustraties verwerken Hij hoeft niet angstig te zijn of in paniek te raken of woedend en agressief te worden, want er is voldoende Frustratietolerantie door een gezond zelfbeeld om te weten dat de situatie tijdig is, niet alleen aan hem ligt en verholpen kan worden.Waardoor iemand kalm kan blijven en. Niet in angst of paniek raakt of in regressieve afweermechanismen moet terugvallen en woede aanval krijgt en agressief wordt.
Frustratietolerantie en Initiatief
Als je een constant zelfbeeld hebt ontwikkelt kun je je emoties beter reguleren en daardoor kun je tegenslagen en frustraties ook beter opvangen. Het ontregelt je niet en zo ben je in staat om jezelf te herpakken en actief oplossingen te vinden die de spanning weer vermindert. Dus je hoeft geen angst of paniek te krijgen, omdat je weet dat je de situatie kan verdragen én aankan. Mensen die beschadigd zijn hebben weinig positiefs te verwachten van anderen en zijn snel defensief. Zei hebben minder zelfcontrole en kunnen zo in woede tot razernij zichzelf verliezen. Het overspoelt hen, waardoor zij in hun "Survival-hersenen" schieten, niet meer helder hun verstand kunnen gebruiken
Mentaliseren
Dit is de mate waarin wij in staat zijn om onze eigen gevoelens te kunnen waarnemen en deze als eigen entiteit van onszelf te te ervaren. En vanuit eigen emotionele herinneringen het ons kunnen verplaatsen in de emotionele toestand van de anderen. Dat we invoelend vermogen kunnen hebben naar de ander maar ook naar onszelf. Dat we onszelf en de ander kunnen opvangen ( emotie-regulatie) En bij onszelf kunnen blijven, waardoor we in staat zijn ons voldoende te begrensen van de de emoties van de ander, zodat we hierdoor niet overspoeld raken, maar juist de ander op kunnen vangen. De EFT ( Emotion Focused Therapy), de MBT ( Mentalisation Based Therapy) en de MBFT ( Mentalisation Based Family Therapy) zijn hierop gebaseerd.
Gewetensfunctie
In een liefdevolle en responsieve zorgzame opvoeding (Holding)
Vertrouwen
Het kind heeft de ervaring opgedaan dat ouders betrouwbaar zijn en heeft positieve en realistische verwachting van de betrouwbaarheid van anderen en durft tijdig hulp te vragen.
